ในช่วงเดือนเมษายน เป็นเดือนของเทศกาลสงกรานต์ ที่ผู้คนหลากหลายพื้นที่ต่างมีประเพณี และวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน แต่หากจะพูดถึงเทศกาลสงกรานต์ที่เป็นตำนานของกรุงเทพฯ ก็อดไม่ได้ที่ต้องพูดถึงเรื่องราวของเวทีประกวดนางงามสุดปัง “เทพีสงกรานต์สุทธิกษัตริย์”

.

ถนนวิสุทธิกษัตริย์ เริ่มต้นตั้งแต่ถนนราชดำเนินนอก บริเวณสี่แยก จ.ป.ร. ไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ตัดกับถนนประชาธิปไตย บริเวณสี่แยกวิสุทธิ์กษัตริย์ และถนนสามเสน บริเวณสี่แยกบางขุนพรหม จนถึงท่าเรือสะพานพระราม 8 มีระยะทางทั้งสิ้น 1,449 เมตร ใจกลางหลักอยู่ที่ถนนวิสุทธิกษัตริย์ซึ่งทอดยาวจากแม่น้ำเจ้าพระยามาจนถึงถนนราชดำเนินนอก

.

ถนนสายนี้เป็นถนนที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ สร้างขึ้นเพื่ออุทิศส่วนกุศลพระราชทานแด่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล กรมหลวงวิสุทธิกษัตริย์ พระขนิษฐาร่วมพระชนนีเดียวกัน โดยพระราชทานชื่อถนนว่า “ถนนวิสุทธิกษัตริย์” ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของชุมชนเก่าแก่ต่าง ๆ อาทิ ชุมชนบ้านพานถม ชุมชนบ้านช่างหล่อ และชุมชนบางขุนพรหม

—————————————————————————

#จากประเพณีสงกรานต์วิสุทธิกษัตริย์ สู่ #ตำนานเวทีประกวดนางงามวิสุทธิกษัตริย์

จุดเริ่มต้นของประเพณีสงกรานต์วิสุทธิกษัตริย์ เกิดขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2478 โดยคุณสุวมิตร คุณนิยม ซึ่งเปิดร้านขายของจิปาถะ ชื่อว่า ร้านปรสุราม บนถนนวิสุทธิกษัตริย์ ได้ชักชวนชาวชุมชนมาร่วมจัดงานทำบุญตักบาตร เลี้ยงเพลพระ เนื่องในเทศกาลสงกรานต์ และจัดให้มีมหรสพการละเล่นต่าง ๆ อย่างสนุกสนาน ซึ่งจัดงานต่อเนื่องเป็นประจำทุกปีโดยได้รับการสนับสนุนจากผู้อาวุโสในชุมชนขณะนั้น คือ พระยาวิเศษธรรมธาดาราชวรสภาบดี (ประเสริฐ หงสไกร) และหลวงอนุการรัชฏ์พัฒน์ (อู๋ รัชตะศิลปิน)

.

จนกระทั่งเทศกาลสงกรานต์เมื่อ พ.ศ. 2482 เป็นปีที่มีการจัดงานใหญ่โต มีการทำบุญเลี้ยงพระอย่างที่ผ่านมา และเป็นปีแรกที่มีการประกวดนางงามตักบาตร โดยในช่วงเช้าขณะที่ชาวชุมชนวิสุทธิกษัตริย์กำลังทำบุญตักบาตรก็จะมีแมวมองหรือคณะกรรมการทำหน้าที่คัดเลือกสาวงามที่มีกิริยามารยาทดี จากนั้นคณะกรรมการจะทอดบัตร ซึ่งเป็นการนำบัตรไปมอบให้กับสาวงาม โดยผู้ที่ได้รับบัตรมากที่สุด ก็จะได้รับตำแหน่งนางงามตักบาตร หรือ นางสงกรานต์ และได้รับ #ขันน้ำพานรอง ซึ่งผลิตจากชุมชนบ้านพานถมเป็นรางวัล

.

ในช่วง พ.ศ.2485-2488 เวทีการประกวดต้องหยุดชะงักลงเนื่องจากอยู่ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 แต่ก็ได้ฟื้นคืนมาใหม่ใน พ.ศ.2489 โดยสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 ได้พระราชทานเงินสบทบในการจัดงาน จนเมื่อ พ.ศ. 2493 ได้มีการเปลี่ยนชื่อเวทีประกวดจาก #การประกวดนางงามตักบาตรสงกรานต์ เป็น #การประกวดเทพีสงกรานต์วิสุทธิกษัตริย์

.

ปัจจุบันเวทีประกวดเทพีวิสุทธิกษัตริย์ได้ดำเนินมากว่า 80 ปีแล้ว มีการพัฒนารูปแบบการประกวด โดยมีสาวงามจากภายนอกชุมชนสนใจเข้ามาร่วมการประกวดเป็นจำนวนมาก และเป็นเวทีนึงที่ได้รับความสนใจจากสื่อมวลชน โดยยังคงยึดเกณฑ์ในการตัดสินเช่นในอดีต ประกอบด้วย พิจารณาจากการแต่งกายสุภาพงดงามด้วยชุดไทย บุคลิกภาพสง่างาม มีกิริยามารยาทงดงามอย่างไทย และเอกลักษณ์ที่สำคัญอีกประการหนึ่งของการประกวดเทพีวิสุทธิกษัตริย์ คือ สาวงามที่ประกวดจะต้องมาร่วมพิธีทำบุญตักบาตรตั้งแต่เช้าตรู่ นอกจากนี้รางวัลที่เทพีวิสุทธิกษัตริย์จะได้รับได้เปลี่ยนเป็นโถเบญจรงค์ตามสมัยนิยม เนื่องจากขันน้ำพานรองแบบดั้งเดิมนั้นได้เลิกผลิตแล้ว

—————————————————————————

สำหรับเทศกาลสงกรานต์ พ.ศ. 2565 นี้ แต่เดิมประชาคมชาววิสุทธิกษัตริย์มีกำหนดจัดการจัดประกวด ครั้งที่ 80 ในวันที่ 13 เมษายน 2565 แต่เนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด 19 ประชาคมชาววิสุทธิ์กษัตริย์จึงได้มีประกาศ #งดจัดการประกวด

.

นับได้ว่างานสงกรานต์วิสุทธิกษัตริย์เป็นงานสำคัญและมีชื่อเสียง และที่สำคัญยังเป็นต้นกำเนิด “เทพีสงกรานต์วิสุทธิกษัตริย์” ซึ่งเป็นการประกวดนางงามเวทีแรกๆ ของไทยที่มีชื่อเสียงโด่งดัง มีดารานักแสดงที่มีชื่อเสียงหลายคนที่ผ่านการประกวดจากเวทีนี้ อาทิ น้ำฝน สรวงสุดา ลาวัณย์ประเสริฐ , อลิษา ขจรไชยกุล, ลีลาวดี วัชโรบล, จริยา แอนโฟเน่, น้ำผึ้ง ณัฐริกา ธรรมปรีดานันท์ เป็นต้น

อ้างอิง

1. สำนักการโยธา กรุงเทพมหานคร. จดหมายเหตุเล่าเรื่องถนนเมืองบางกอก เล่ม 1 รัชกาลที่ 4 - 5. (ม.ป.พ). 2557.

2. จากบุญสงกรานต์สู่เวทีประกวดเทพีวิสุทธิกษัตริย์ โดยณัฐวิทย์ พิมพ์ทอง เข้าถึงได้จาก https://lek-prapai.org/home/view.php?id=5154 (สืบค้นเมื่อ 3 เมษายน 2565)

3. “เทพีวิสุทธิกษัตริย์” นางงามสุดปัง ตำนานสงกรานต์คู่กรุงเทพ โดย MGR Online เข้าถึงได้จาก https://mgronline.com/travel/detail/9610000030531 (สืบค้นเมื่อ 3 เมษายน 2565)

4. ภาพจากชมรมอนุรักษ์ฟิล์มเก่า เข้าถึงได้จากhttps://www.facebook.com/negativeclub/posts/1035292176660702 (สืบค้นเมื่อ 3 เมษายน 2565)